Η ανθρωπιά μιας κοινωνίας, μετριέται με βάση την ικανότητά της να φροντίζει τα πιο αδύναμα και απροστάτευτα μέλη της. Σε αυτή την κλίμακα πατώσαμε ως κοινωνία. Το Δεκέμβριο δια στόματος της υφυπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας, Δόμνας Μιχαηλίδου, ανέκυψε μια φριχτή υπόθεση παιδικής κακοποίησης, παραμέλησης και συγκάλυψης σε προνοιακή δομή που βρίσκεται στην Αθήνα, η οποία ερευνάται πλέον και για εμπορία βρεφών.
Περιμέναμε πάνω από ένα μήνα για το αυτονόητο, δηλαδή να φροντίσει η Δ. Μιχαηλίδου για την απαραίτητη μετεγκατάσταση των συγκεκριμένων κακοποιημένων παιδιών σε ασφαλή δομή όπου θα τους παρασχεθεί κάθε δυνατή στήριξη και να απομακρυνθούν όλοι οι άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενοι από τη δομή, ως τουλάχιστον ακατάλληλοι για να εργάζονται ή να διοικούν ένα τέτοιου είδους ίδρυμα. Με αγανάκτηση όμως μάθαμε ότι τα εν λόγω παιδιά επέστρεψαν στο ίδιο ίδρυμα όπου κακοποιήθηκαν καθώς και ότι η Διοίκηση παραμένει στη θέση της. Δυστυχώς η Δ. Μιχαηλίδου μας επιβεβαίωσε για μια ακόμη φορά ότι είναι ικανή για μεγάλες κινήσεις εντυπωσιασμού, αλλά όταν φεύγουν οι κάμερες, στεγνώνουν τα συγκινητικά δάκρυα και το ενδιαφέρον για τα παιδιά. Οφείλουμε να απαιτήσουμε το τέλος αυτής της φρίκης και να πούμε πλέον τα πράγματα με το όνομά τους. Οφείλουμε να καταγγείλουμε τη διοίκηση και λειτουργία του Πρότυπου Εθνικού Νηπιοτροφείου Καλλιθέας.
Στην Ελλάδα τα παιδιά που έχουν εγκαταληφθεί ή έχουν υποστεί παραμέληση/κακοποίηση μεταφέρονται, υποτίθεται προσωρινά, στα νοσοκομεία Παίδων, όπου διαμένουν σε κοινούς θαλάμους μαζί με νοσηλευόμενα παιδιά, υπό τη φροντίδα του νοσηλευτικού προσωπικού. Διαχρονικά οι κυβερνήσεις δεν έχουν επιδείξει καμία ουσιαστική πρόνοια ώστε αυτά τα παιδιά, με κάθε είδους τραύματα, να μη διαμένουν μήνες ολόκληρους σε κοινούς θαλάμους νοσηλείας των νοσοκομείων. Και κάποια στιγμή, συχνά μετά από πολλούς μήνες, τα παιδιά καταλήγουν σε προνοιακές δομές (όπως το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο Καλλιθέας), σε κρατικά ορφανοτροφεία, σε δομές Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, σε εκκλησιαστικά ιδρύματα, για τα οποία ο Συνήγορος του Παιδιού έχει επανειλημμένα τοποθετηθεί για συχνά ακατάλληλες ή απαράδεκτες συνθήκες. Και διαχρονικά οι κυβερνήσεις κωφεύουν, μαζί και η Δ. Μιχαηλίδου της οποίας η υποτιθέμενη ζέση για αποϊδρυματοποίηση παδιών μας προκαλεί αμφιβολία. Δυστυχώς, τα παιδιά ενίοτε φεύγουν από μία κόλαση για να καταλήξουν σε μία άλλη. Παιδικές ψυχές, πίσω από κλειστές πόρτες σε ακατάλληλες δομές, με ενίοτε ακατάλληλους ή και επικίνδυνους ανθρώπους να ασχολούνται με αυτά. Δομές θεμελιωδώς προβληματικές, καθώς ο τρόπος που διοικούνται και χρηματοδοτούνται αφήνει χώρο δράσης και διαιωνίζει τη διαφθορά. Δε φταίει απλά ο κακός υπάλληλος ή ο κακός προϊστάμενος, αλλά το πλαίσιο λειτουργίας τους που ορίζεται απο την κρατική εξουσία και τους διαχειριστές της.
Το Δίκτυο Ανάδοχων Γονέων και Εθελοντών «Δικαίωμα στην Οικογένεια» από τον Απρίλιο ακόμα είχε στείλει επιστολή στους αρμόδιους υπουργούς Κ. Χατζηδάκη και Δ. Μιχαηλίδου, κρούωντας τον κώδωνα του κινδύνου ότι οι ούτως ή άλλως κακές συνθήκες που κατά κανόνα επικρατούν σε αυτές τις δομές, εν καιρώ πανδημίας γίνονται εφιαλτικές. “Σοκαρισμένη” η Δ. Μιχαηλίδου, οχτώ μήνες μετά διαπίστωσε ότι συνέβη ακριβώς αυτό: σε ένα ίδρυμα υπό την εποπτεία και τη χρηματοδότηση του υπουργείου της, λειτούργησαν όλα λάθος. Πρόεδρος, Κοινωνική Υπηρεσία, Ψυχολόγος, υπεύθυνοι και προσωπικό της δομής, οι φορείς της πρόνοιας που υποτίθεται ότι ελέγχουν αυτές τις δομές, όλοι συμμετείχαν από κοινού και με διαφορετικό βαθμό και είδος ευθυνών ο καθένας τους, σε ένα διαρκές έγκλημα απέναντι στα ίδια τα παιδιά που ανέλαβαν να μεγαλώσουν. Οι ευθύνες όλων τους είναι βαρύτατες είτε συμμετείχαν ως αυτουργοί, είτε απλά με τη σιωπή ή την αδιαφορία τους. Οι ευθύνες των Κ. Χατζηδάκη και Δ. Μιχαηλίδου ως πολιτικών προϊστάμενων είναι επίσης τεράστιες, παρά τις φτηνές κινήσεις εντυπωσιασμού που υποτίθεται ότι ανέδειξαν το θέμα. Ενδεικτική του πανικού της υφυπουργού Δ. Μιχαηλίδου, είναι η απόφασή της να διακοπεί άμεσα η χρηματοδότηση της δομής. Μια κίνηση χωρίς καμία λογική που το μόνο που κάνει είναι να επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την κατάσταση των υπόλοιπων παιδιών και είναι ένα ερώτημα ποια θα είναι η επόμενη μέρα για αυτά.
Η λειτουργία της συγκεκριμένης δομής -και όχι μόνο αυτής- καλύπτεται από ένα πέπλο αδιαφάνειας, καθώς δε δημοσιεύονται τακτικοί ισολογισμοί του. Η πλειοψηφία του διοικητικού συμβουλίου παραμένει στη θέση της εδω και πάνω από μία δεκαετία, παρ’ όλο που στο παρελθόν το ίδιο το υπουργείο έθεσε ζήτημα κακοδιαχείρισης και προσπαθούσε -όπως αναφέρεται σε δημοσιεύματα- να εντοπίσει τη διοίκηση για να δώσει εξηγήσεις. Κατά διαστήματα στο παρελθόν, οι ανάγκες σίτισης καλύπτονταν από περίοικους και το τοπικό δίκτυο αλληλεγγύης ενώ οι εργαζόμενοι παρέμειναν για μεγάλα διαστήματα απλήρωτοι. Επίσης, πολύ συχνά, δημοσιοποιούνταν λίστες με είδη πρώτης ανάγκης για τα παιδιά, πράγμα που γεννάει σοβαρά ερωτηματικά για τη διαχείριση των πόρων που απολάμβανε το ίδρυμα από το κράτος.
Το ίδιο το Π.Ε.Ν. παρουσίαζε αδυναμία έκδοσης φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, εξαιτίας χρεών του στο ΙΚΑ. Η χρόνια υποχρηματοδότηση ξεκινάει τουλάχιστον από το 2013, η χρηματοδότηση περικόπηκε στο 1/3, καθώς η λειτουργία του κρίθηκε ασύμφορη με βάση τον αριθμό των παιδιών που φιλοξενούνταν τότε στη δομή. Το θέμα φυσικά δεν εξαντλείται στη συγκεκριμένη δομή. Τα ερωτήματα που έθεσε το Δίκτυο στην αρχική του επιστολή τον Απρίλιο είναι τεράστια και οι μέχρι σήμερα απαντήσεις δεν πείθουν κανέναν. Αν αυτές οι δομές είναι ούτως ή άλλως προβληματικές υπό κανονικές συνθήκες, τι συμβαίνει εκεί σε συνθήκες πανδημίας; Τι συμβαίνει σε ένα ίδρυμα που ούτως ή άλλως λειτουργεί με αδιαφάνεια, όταν δεν το ελέγχει κανείς; Πέρυσι τέτοια εποχή εντοπίστηκαν 65 θετικά κρούσματα covid καθιστώντας το Π.Ε.Ν. εστία υπερμετάδοσης του ιού στην περιοχή.
Η ομερτά σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ασύλληπτη και σε αυτήν εξαναγκάζονται, υπό την απειλή ακόμα μεγαλύτερης κακοποίησης και τα ίδια τα παιδιά. Η επιστολή του Δικτύου προειδοποιούσε για “ενδοϊδρυματική βία, κακοποίηση και προσβολή της αξιοπρέπειας” των διαμένοντων, ανηλίκων και μη, σε αυτές τις δομές. Καταγγέλει ότι τίποτα δε λειτουργεί, και κάνει λόγο για σκανδαλώδη έλλειψη εποπτείας και επιδερμικούς ελέγχους μια φορά το χρόνο. Δυστυχώς, η φωνή του Δικτύου Ανάδοχων Γονέων και Εθελοντών ήταν πολύ αδύναμη για να ταράξει το λήθαργο του υπουργείου και τώρα όλοι ψάχνουν να πετάξουν την ευθύνη από πάνω τους. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η κάλυψη του θέματος από τα κανάλια της τηλεόρασης υπήρξε ιδιαίτερα υποτονική, ενώ στο παρελθόν η συγκεκριμένη δομή έχει περιγραφεί με τα ζωηρότερα χρώματα από εκτεταμένα ρεπορτάζ σε συστημικά ΜΜΕ, περίπου ως ένα ζεστό σπιτικό για τα παιδιά που φιλοξενεί. Διαχρονικά στο νηπιοτροφείο αυτό έπεφταν τα φώτα και τα φλας των καμερών τις φορές που έκαναν παρέλαση διάφορα δημόσια πρόσωπα. Από πρωθυπουργούς μέχρι τοπικούς παράγοντες για «ανταλλαγή ευχών» και χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Όταν οι φιέστες τελείωναν, το σκοτάδι της αδιαφορίας και της συγκάλυψης, διοίκησης και υπαλλήλων σκέπαζε και πάλι το ίδρυμα.
Από όλους τους εμπλεκόμενους, αυτή που στάθηκε στο ύψος της και υπηρέτησε το λειτούργημά της, είναι η νηπιαγωγός που κατήγγειλε το θέμα και το κυνήγησε μέχρι τέλους. Η γυναίκα αυτή βρέθηκε στη συγκεκριμένη δομή αρχικά για δύο μέρες, ως αντικαταστάτρια αδειούχων του καλοκαιριού, και στη συνέχεια για τη σχολική χρονιά που διανύουμε. Από πολύ νωρίς είδε σημάδια της κατάστασης και αρχικά τα ανέφερε στους ανωτέρους της όπως προβλέπεται. Κατήγγειλε ως αυτόπτης ότι τα παιδιά συχνά ήταν θύματα κακομεταχείρισης από τους υπαλλήλους με ξυλοδαρμούς, χαστούκια στο πρόσωπο, εκφοβισμό, απειλές για τιμωρίες τύπου «θα σε κλείσω στην αποθήκη αν δεν ησυχάσεις…». Σε όλο αυτό το κλειστό καθεστώς που επικρατούσε σε κάθε επίπεδο λειτουργίας αυτού του ιδρύματος, πίσω από τις πόρτες του εκδηλώνονταν βίαιες και επιθετικές, μη φυσιολογικές για τέτοιες ηλικίες συμπεριφορές, ανάμεσα σε μικρά παιδιά-τρόφιμους αυτου του κολαστηρίου. Κανείς όμως δεν είδε τίποτα, κανείς δεν ήξερε. Σύντομα η καταγγέλουσα αντιλήφθηκε την αδράνεια/σιωπή, τόσο της διοίκησης, όσο και των υπόλοιπων εμπλεκόμενων θεσμικών φορέων. Ούτε ο ψυχολόγος που παρακολουθούσε τα παιδιά είδε τίποτα ανησυχητικό, ούτε οι νηπιαγωγοί και οι βρεφονηπιοκόμοι έβλεπαν κάτι το περίεργο, ούτε η Κοινωνική Υπηρεσία. Όπως καταγγέλεται, τα περιστατικά σεξουαλικών επαφών ανάμεσα στα παιδιά λάμβαναν χώρα άλλοτε παρουσία των υπαλλήλων ως παρατηρητών, άλλοτε με προτροπή εκ μέρους τους.
Οι αναφορές της νηπιαγωγού για όλα τα στραβά που έβλεπε εκεί μέσα και οι πάντες αντιμετώπιζαν ως κάτι το φυσιολογικό, συνάντησαν απο αδιαφορία ως και ανοιχτή εχθρότητα. Το πείσμα και η επιμονή αυτής της γυναίκας είναι που ανάγκασαν την υφυπουργό Δ. Μιχαηλίδου να κινηθεί. Είχε προηγηθεί η απόλυτη σιωπή διάφορων επιτροπών και υπηρεσιακών παραγόντων που είχαν λάβει γνώση των καταγγελιών και τις αγνόησαν παντελώς για βδομάδες και μήνες. Αφού έλαβε τις καταγγελίες η υφυπουργός, αντί για έναν άμεσο, ουσιαστικό και χωρίς τυμπανοκρουσίες επιτόπιο έλεγχο της κατάστασης, βροντοφώναζε στα κανάλια για το ότι έλαβε μια καταγγελία και ότι προτίθεται να ρίξει φως άπλετο στην υπόθεση. Η διοίκηση, μετά από πολλά χρόνια στα ίδια χέρια, βαρύνεται ήδη με σοβαρότατες καταγγελίες και αποδεδειγμένα φιλοξενούσε στη δομή παιδιά που δε δηλώνονταν πουθενά, με τις πιθανές προεκτάσεις να προκαλούν ίλιγγο.
Κι ενώ περιμένουμε ότι η καταγγελία της νηπιαγωγού θα μπορούσε να γίνει η αρχή για να ερευνηθεί μια πολυεπίπεδη υπόθεση κακοποίησης και παραμέλησης σε βάρος παιδιών, μαθαίνουμε ότι πέντε παιδιά που είχαν απομακρυνθεί από το ίδρυμα προκειμένου να εξεταστούν και να δώσουν καταθέσεις για όσα βίωσαν, επιστρέφουν σε αυτό. Τα πεντε αυτά αγοράκια μεταφέρθηκαν αρχικά στο Παίδων για φροντίδα και νοσηλεία, κι ενώ τα ίδια ζήτησαν να μη γυρίσουν πίσω, φαίνεται ότι ο εισαγγελέας που ερευνά την υπόθεση διέταξε την επιτροφή τους στο Π.Ε.Ν. Καλλιθέας. Με ποια κριτήρια αποφασίστηκε ότι κακοποιημένα παιδιά επιστρέφουν στον τόπο κακοποίησής τους; Ποια είναι τα πορίσματα που δόθηκαν από τον παιδοψυχίατρο και τον ιατροδικαστή που εξέτασαν τα παιδιά; Και τελικά πώς θα προστατευτούν αυτά τα πέντε, και όσα άλλα παιδιά ανατρέφονται σε ένα περιβάλλον νοσηρό και κακοποιητικό; Τι συνέπειες θα υποστεί η διοίκηση του Π.Ε.Ν. για την εγκληματική συνέργειά της σε όσα συνέβησαν και την αδράνεια που επέδειξε;
Όλα αυτά είναι ερωτήματα που θα έπρεπε να είναι αντικείμενο διαρκούς δημόσιου διαλόγου στα πλαίσια μιας υγιούς κοινωνίας. Το να τα αφήσουμε στην τύχη τους «σε χέρια αρμοδίων» αποδεδειγμένα πια δε φέρνει κανένα αποτέλεσμα. Οι λεγόμενοι αρμόδιοι συχνά είναι οι απόλυτοι υπεύθυνοι αυτής της φρίκης. Η διοίκηση τα ήξερε όλα, οι υπάλληλοι τα ήξεραν όλα, καταγγελίες είχαν γίνει και στο παρελθόν αλλα δεν κινήθηκε καμία διαδικασία. Υπήρξαν ΕΔΕ που έμειναν στα αζήτητα, το υπουργείο, η τοπική αυτοδιοίκηση και πάσης φύσης δημόσιοι λειτουργοί που υποτίθεται ελέγχουν τη λειτουργία δομών παιδικής προστασίας, δε γνώριζαν καν μεχρι το 2019, πόσα παιδιά φιλοξενούνται σε κάθε μία από αυτές τις δομές.
Απαιτούμε να χυθεί άπλετο φως στην υπόθεση και ελπίζουμε πως ήρθε η ώρα να φροντίσουμε τα παιδιά θύματα κακοποίησης, ως κόρη οφθαλμού. Να τελειώνουμε με την υπέρτατη ντροπή της υποτίθεται πολιτισμένης κοινωνίας, όπου η κόλαση των κακοποιημένων παιδιών δεν τελειώνει πουθενά. Θα είμαστε στο πλευρό των θυμάτων αυτής της φρίκης μέχρι τη δικαίωσή τους και καλούμε όλη την κοινωνία να συμπαραταχθεί στον αγώνα αυτό. Την υπόθεση αυτή θα την παρακολουθούμε, μέχρι το τέλος.
Ρουβίκωνας